Hepatit B ve C, karaciğer tümörü ve yetmezliğinde önemli bir etkenlerdendir. Hepatit B’li hastaların %15’inde ileri evrelerde mutlaka tümör ya da yetmezlik olabilmektedir. Ülkemizde de en çok Hepatit B’ye bağlı olarak gelişen karaciğer yetmezliği görülmektedir. Eğer hastanın son evre karaciğer yetmezliği var ise nakil kaçınılmazdır.

Canlıdan ya da kadavradan…

Hastalıklı karaciğerin ameliyatla çıkartılıp sağlıklı bir karaciğer konulması işlemine “karaciğer nakli” denilmektedir. Karaciğer, vücuttaki diğer bütün organlardan farklı olarak tekrar yenilenme ve büyüme özelliğine sahip olduğu için canlı vericiden karaciğer naklini mümkün kılar. Kan grubu uyumu olan bir yakınından ya da beyin ölümü gerçekleşen bir kişinin organlarının bağışlanması (kadavradan nakil) ile yapılabilmektedir.

Karaciğer 2 ay gibi bir sürede eski boyutuna ulaşır

Karaciğer başka organlarda olmayan bazı özelliklere sahiptir. Bunlardan biri de “Rejenerasyon” denilen kendini yenileme özelliğidir. Örneğin; tümör olgularında yapılan operasyonlar sonucu karaciğerin %70’i çıkarılmakta, kalan %30’luk kısım ise yaklaşık 2 ay gibi bir sürede kendini tamamlayıp eski boyutuna ulaşmaktadır. Bu gerçekleştirdiğimiz nakillerde hem alıcı hem de verici için geçerlidir. Alıcıdan verilen karaciğer ve vericiden alınan karaciğer bir süre sonra eski boyutuna ulaşmaktadır.

Hastalığın evrelerine göre şikayetler değişebilmektedir

Karaciğer tümörleri genel olarak halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, sarılık gibi durumlar ile ortaya çıkabilir. Kendini iyi hissetmeyen, halsiz, kilo kaybı ve sarılığı olan bir hastada karaciğer ya da safra ile ilgili problemlerin varlığı araştırılmalıdır. Genellikle halsizlik yapan bir hastalıktır. Hepatit B ve C gibi hastalıkların aktif ya da kronik dönemlerinin olmasına bağlı olarak semptomlar ve şikayetler değişebilmektedir. Hepatit B’den korunmak için Hepatit B aşısı mutlaka yaptırılmalıdır. Karaciğer yetmezliğinin son evresinde olan 40 yaşındaki bir kişinin neredeyse yaşam ömrü 3- 5 ay ile sınırlıdır. Ancak nakil sonrası kişiye daha uzun ve kaliteli bir yaşam sağlanır.

Karaciğer naklinde zamanlama önemlidir

Hasta karaciğer yetmezliğinin son evresinde ise (Child C)karaciğer kesinlikle gereklidir. Hastanın tahlillerine göre belirlenen “MELD” skoru da nakil kararı vermemizi sağlar. Eğer; MELD skoru 15’in üzerindeyse hastaya karaciğer nakli gerektiğine karar verilmektedir. Ayrıca hastanın dekonpanse karaciğer yetmezliği varsa ve artık bu karaciğer yetmezliği kişinin bir takım sistematik bulgularına sebep oluyorsa karaciğer nakli gerekmektedir. Bu bulgular yemek borusunun etrafında varislerin oluşması, dalağın büyümesi ve karnında asit birikmesi gibi durumlar olabilmektedir.

Tükettiğiniz gıdalara dikkat

Karaciğere zararı olan aşırı enerjili gıdalar ve içeceklerdir. Çünkü bunlar her zaman karaciğeri yorar. Tükettiğiniz bu gıdaların ölçüsünü ayarlamak lazımdır. Karaciğerin dostu olarak belirtebileceğimiz bir sebze “enginar”dır. Antioksidan olma özelliği ile tümöre karşı koruyucudur. Safra yapımının kalitesini ve akışkanlığını arttırarak hazmı kolaylaştırmaktadır. Vücutta biriken toksinleri atıyor. Yine kırımızı biber sebzesi de karaciğer için faydalı bir sebzedir.

Nakil sonrası yaşam

Nakil sonrası çoğu insan yapmakta olduğu işe geri dönerek günlük yaşantısına devam edebilmektedir. Ancak ameliyat sonrası dönemde dikkat edilmesi gereken bazı durumlar vardır. Bunlardan ilki nakilden en az 4 hafta araba kullanmamasıdır. İlk 6 hafta, karın duvarınız iyileşene kadar özellikle ağır kaldırmamaya özen gösterilmelidir. 12. hafta sonunda rahatlıkla seyahat edilebilir. Bağırsak hareketleri başladıktan hemen sonra yemek yemeye başlanabilir. Ameliyat sonrası eğer şeker ve kolesterol hastalığı gibi özel durumlar yok ise normal beslenme alışkanlıklarına dönülebilir.

20 Ekim 2014